Carnaval/Vastelaovend is waarschijnlijk ontstaan vanuit een ritueel waarbij mensen met een hoop kabaal de winter probeerden te verdrijven (Kloek & Verhoeven, 2003). Door de eeuwen heen groeide die herrie uit tot de typische carnavalsmuziek van tegenwoordig. Er is sindsdien veel veranderd – en tóch lijkt die eeuwenoude traditie niet helemáál verloren..

In een ver verleden zagen mensen de winter als een straf van de goden. Als zij aan het eind van de winter de kou beu waren, brachten ze offers en probeerden ze met een heleboel kabaal de wintergoden te verjagen (Eckhardt, 2000). Wonder boven wonder werkte die strategie ieder jaar weer. Uiteindelijk liep de buitentemperatuur langzaam weer op. En zie hier de geboorte van een jaarlijkse traditie: carnaval/vastelaovend

Ratels, trommels, luid gezang: mensen trokken alles uit de kast om zo veel mogelijk kabaal te maken. Dat ‘kabaal’ is geëvolueerd tot de typische carnavalsmuziek die we nu kennen (Jansen, 2007). Kapellen met koperblazers en trommels trokken door de straten om het volk te vermaken. Voor velen een feest van herkenning en voor anderen een irritante bijkomstigheid van carnaval. Eén geruststelling voor die laatste groep: het was oorspronkelijk ook bedoeld als kabaal. 😉

Gaandeweg ontstonden er steeds meer lokale carnavalsliedjes, die iedereen kende. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de ‘landelijke carnavalsmuziek’ in opkomst (Vermeulen, 2012). Via geluidsinstallaties genoten feestvierders van nummers als ‘Mien, waar is m’n feestneus’ van Toon Hermans (1968). Muziek via geluidsinstallaties werd al snel ‘mechanische muziek’ genoemd. De laatste jaren is die steeds opzwepender geworden en de geluidsinstallaties worden nog ieder jaar groter.

Waar de één uit z’n dak gaat bij mooie praalwagens die 100 decibel uit hun speakers laten knallen, klaagt een ander over de herrie. Typisch toch, dat we in het begin van dit artikel ook al spraken over ‘kabaal’? Brengen die enorme muziekinstallaties ons soms weer terug bij de oorsprong van carnaval/vasteaovend?

Bronnen

• Kloek, J., & Verhoeven, E. (2003). De oorsprong en evolutie van het carnaval: Van ritueel tot moderne festiviteit. Journal of Dutch Cultural Studies, 9(3), 255–276.
• Eckhardt, G. (2000). Winterrituelen en sociale cohesie: Een antropologische benadering van carnaval. Tijdschrift voor Culturele Geschiedenis, 12(4), 421–443.
• Jansen, P. (2007). Muzikale transformaties: De ontwikkeling van carnavalsmuziek in Nederland. Muziek & Cultuur, 15(2), 150–168.
• Vermeulen, M. (2012). Landelijke carnavalstradities na de Tweede Wereldoorlog: Een culturele herwaardering. Historische Studies, 22(1), 98–115.