“Mensen van ‘boven de sloot’ verzieken ons carnaval/vastelaovend” en “Carnaval/Vastelaovend is gewoon een plat zuipfeest”. Twee uitspraken die vaak voorbijkomen op straat en in de media. Ze kloppen niet en tóch gaan mensen zich er wel naar gedragen, juist door deze uitspraken. Een duidelijk voorbeeld van een voorspelling die ertoe leidt dat ze zelf uitkomt, een self-fulfilling prophecy. Hoe komt dat? En wat kunnen we doen om dit te veranderen?
Carnaval/Vastelaovend is het feest van positiviteit en plezier, waarbij iedereen welkom is. Toch hoor je ieder jaar rond de carnavalsperiode de negatieve uitspraken van hierboven weer terugkomen. Dat past toch helemaal niet bij zo’n feest, zou je zeggen?
Misvattingen over carnaval en vastelaovend zijn er al zolang dit feest gevierd wordt. Zo hadden niet-carnavallers vroeger al een aversie tegen het dragen van maskers en veelvuldig drinken. Mensen met een masker op zouden zich bijvoorbeeld makkelijker misdragen omdat het masker hun identiteit verhult.
Natuurlijk is dit een vooroordeel en het is interessant om daar eens beter naar te kijken. Iedereen heeft namelijk vooroordelen. Het is een heel menselijke manier om de wereld om ons heen te begrijpen. We stoppen dingen graag in hokjes om alle informatie die binnenkomt te kunnen behappen.
Vooroordelen zijn een positieve of negatieve manier om jezelf een oordeel te vormen over iemand die je niet kent. Je gaat ervan uit dat dit oordeel geldt voor alle mensen die een bepaald kenmerk met elkaar gemeen hebben. Bijvoorbeeld de regio waar ze vandaan komen. Opeens worden al die mensen dan hetzelfde.
Vreemd genoeg kunnen vooroordelen over iemand ervoor zorgen dat diegene zich ook echt zo gaat gedragen, waardoor de vooroordelen juist bevestigd worden. Dat werkt als volgt:
- Vooroordelen en stereotypen:
Een groep mensen kan bevooroordeelde overtuigingen hebben over een andere groep op basis van bepaalde kenmerken, zoals afkomst of etniciteit. - Interacties op basis van vooroordelen:
Door deze vooroordelen kunnen mensen bepaalde groepen vermijden, discrimineren of negatief behandelen. Dit kan leiden tot minder positieve interacties tussen de groepen. - Bevestiging van vooroordelen:
Door die negatieve interacties kunnen de vooroordelen worden bevestigd. Mensen gaan wellicht alleen om met mensen binnen hun eigen groep, vermijden contact met de andere groep en dragen zo bij aan het versterken van de bestaande vooroordelen. - Zelfvervullende voorspelling:
En zie: de groepen komen daadwerkelijk verder uit elkaar te staan. Niet omdat er onoverbrugbare verschillen zijn, maar omdat de vooroordelen hebben geleid tot negatieve interacties, die op hun beurt de vooroordelen bevestigen.
Laten we dit eens toepassen op carnavalsvierders die een andere stad of een ander dorp bezoeken. Zij vallen vaak direct op door hun andere dialect, een andere uitspraak of door afwijkende kleding. Sommige lokale bewoners zullen hen met gefronste wenkbrauwen aankijken vanwege het negatieve vooroordeel dat zij hebben: ‘alle mensen van buiten komen hier alleen om te zuipen en ons feest te verstoren’. De bezoekers vinden die negatieve blik niet fijn en zullen op hun beurt afkeurend terugkijken. Dit kan als er drank in het spel is zelfs leiden tot woordenwisselingen. En wat denken de omstanders in deze situatie? ‘Zie je wel…’ enzovoort, enzovoort. Het gevolg: negatieve uitlatingen tegen iedereen die zich naar verwachting niet houdt aan de lokale tradities en gebruiken, met opmerkingen als “Laat ze lekker wegblijven”.
Eigenlijk een gemiste kans, want ook deze mensen komen de gezelligheid opzoeken. Nu je het bovenstaande weet, zou je ook voor een andere eerste reactie kunnen kiezen. Bijvoorbeeld met open armen roepen “wat leuk dat je hier komt carnavallen!”
Uiteraard zijn er altijd enkelen die zich klem zuipen in de veronderstelling dat dit gebruikelijk is om vervolgens het feest te verstoren (en dat zijn echt niet alleen de bezoekers van buitenaf). Het is dan ook zaak om de juiste beeldvorming over carnaval/vastelaovend steeds te blijven benadrukken: een geweldig cultureel evenement en niet slechts een zuipfeest.Daarnaast kan iedereen z’n steentje bijdragen door bezoekers actief welkom te heten. Drink samen wat (mag ook bronwater zijn) en vier de diversiteit van carnaval en vastelaovend!